Treo chuồng, nuôi cầm cự

Bao năm gắn bó với giống gà đồi mà nay người nông dân Yên Thế phải cay đắng treo chuồng hoặc chỉ dám nuôi ở mức cầm cự. Thực tế này đang diễn rất phổ biến tại huyện Yên Thế, nơi có truyền thống nuôi gà đồi, gà chạy bộ sạch ngon nổi tiếng - thương hiệu được chính thức công nhận vào năm 2011.

Theo chính sách mà huyện Yên Thế phát động, phong trào chăn nuôi gà phát triển rộng khắp tại đây. Tổng số đàn gà tại Yên Thế, theo Phòng Nông nghiệp huyện, đã lên tới 5 triệu, cho sản lượng 13-14 triệu con/năm. Toàn huyện có 27.000 hộ nuôi gà với quy mô lớn từ 1.000 con trở lên. Hà Nội là thị trường tiêu thụ lớn nhất chiếm 50% thị phần, có thời điểm lên tới 80-90%.

Tuy nhiên, báo cáo của Sở Công Thương Hà Nội cho thấy, tính đến tháng 7 năm nay, việc tiêu thụ gà đồi sạch sụt giảm mạnh. Tại các siêu thị và sàn giao dịch rau quả chỉ thi thoảng mới bán. Nhiều công ty ngừng nhập, đơn cử như Công ty TNHH phát triển Thành Đồng 2, từ chỗ nhập bình quân 0,5 - 0,6 tấn trong 2 tuần thì hiện đã ngừng nhập do tranh chấp về thương hiệu.

Ông Nguyễn Thành Lưu, Tổng Giám đốc Sàn giao dịch rau quả và thực phẩm an toàn Hà Nội, cũng cho biết, trước Tết Nguyên đán, trung bình mỗi ngày đơn vị này bán được hàng trăm con gà đồi Yên Thế thì nay thỉnh thoảng mới có điểm đặt 5 - 6 con. Tại các siêu thị, trung tâm thương mại và hơn 100 điểm bán gà Yên Thế đều trong tình trạng ế ẩm.

Hiện gà Yên Thế có giá trung bình từ 130.000 - 150.000 đồng/kg, đắt hơn nhiều so với các giống gà khác. Thêm vào đó, do việc xâm nhập của gà lậu khiến giá gà sụt giảm thê thảm. Chăn nuôi thua lỗ, người dân lâm vào cảnh khốn cùng!

Ông Nguyễn Văn Hải, một người nuôi gà tại xóm La Thành, xã Tiến Thắng (Yên Thế) cho biết: "Vào thời điểm Hà Nội với Bắc Giang hợp tác tiêu thụ 300 tấn thịt gà sạch, lúc đó tôi nuôi khoảng 4.000 con, bán giá với 80.000 đồng/kg là có lãi lớn. Tuy nhiên giá gà gần đây xuống chỉ còn 55.000 đồng/kg, tháng 3 - 4 vừa rồi giá chỉ còn 40.000 - 50.000 đồng/kg, thua lỗ nặng nên nhiều gia đình treo chuồng hoặc nuôi ít hơn.

"Giờ tôi chỉ nuôi 600 - 700 con thôi, nuôi để có việc mà làm chứ không biết phải làm gì nữa. Tiền giống hơn 10.000 đồng, cám bã, thuốc men nuôi khoảng 3,4 tháng là xuất chuồng, giá thành làm ra đã lên tới 50.000 đồng/kg nhưng mà bán ra giá chỉ được 40.000 - 45.000 đồng/kg, lỗ quá trời", ông Hải nhẩm tính.

Riêng gia đình ông Tiến (xã Tiến Thắng) đã treo chuồng, bỏ không nuôi gà cả tháng nay. Ông Tiến kể, thời gian qua gia đình nuôi gần 2.000 con gà, tuy nhiên do tình trạng ế ẩm, gà đến kì xuất chuồng không ai mua mà càng nuôi lâu càng lỗ. "Canh gà đấy nhà tôi lỗ vài chục triệu nên không dám nuôi nữa". Tương tự, rất nhiều gia đình khác cũng đều trong tình trạng tạm treo chuồng.

Gà “Tàu” nhái gà Yên Thế

Theo các bà nội trợ, nguyên nhân lớn nhất khiến lượng tiêu thụ sụt giảm tại Hà Nội là do gà Yên Thế giá cao hơn rất nhiều so với các loại gà khác như: gà ta, gà nuôi ở Ba Vì, Hòa Bình... nhưng chất lượng chưa tương xứng nên người tiêu dùng quay lưng.

Theo nhãn hiệu chứng nhận thì chỉ giống gà Mía Lai và Ri Lai là được cấp chứng chỉ. Tuy nhiên, hiện nay ở đây xuất hiện nhiều loại giống gà cho lai khác nhau như gà chíp, "gà 5 cha ba mẹ", gà Tàu, gà tự lai tạo...

Một chuyên gia về giống gà Yên Thế cho biết, ở Yên Thế, người ta thường nuôi khoảng 5 - 6 giống gà khác nhau nhập từ Trung Quốc. Đặc biệt, thời điểm trước Tết, rất nhiều hộ dân rậm rịch chuẩn bị nuôi giống gà chíp có nguồn gốc từ Trung Quốc.

Giống gà Trung Quốc có ưu điểm đẹp mã, mào đẹp, lông mượt, chân ngắn và chủ yếu là gà trống, trọng lượng từ 1,5 - 2 kg rất phù hợp với nhu cầu cúng lễ, nên người tiêu dùng rất ưa chuộng. Giá bán loại gà này là 90.000 đồng/kg, cao hơn so với gà nội địa khoảng 10.000 - 20.000 đồng/kg. Tuy nhiên, chất lượng thịt của các loại gà xuất xứ từ Trung Quốc thì không được ngon và thơm, chặt thịt như giống già Yên Thế cũ.

Trung Quốc vì được lai từ gà mía, tam hoàng... xuất xứ từ nước này. Việc người dân không ý thức được việc giữ giống gà gốc để bảo vệ thương hiệu, thích gì thì nuôi đấy, giống nào lãi thì được nuôi phổ biến khiến tình trạng "loạn" giống gà đang xảy ra ở Yên Thế.

Thêm vào đó, sự xâm nhập của gà lậu cũng làm nhãn hiệu gà Yên Thế điêu đứng. Hiện nhiều thương lái cố tình mua các gà loại thải, không rõ nguồn gốc ở các vùng biên giới phía Bắc rồi về Yên Thế "rửa trắng" thành gà đồi sạch bán giá đắt, kiếm lời lớn. Mới đây, công an Bắc Giang đã bắt giữ cả một xe tải với 300 kg gà thải loại, không rõ nguồn gốc bán cho các nhà hàng, quán ăn gắn mác gà đồi sạch Yên Thế.

Ông Phạm Công Vân, Phó Chủ tịch Hội Sản xuất và Tiêu thụ gà đồi Yên Thế, cho rằng, gà Yên Thế đã là đặc sản nổi tiếng từ rất xa xưa. Tuy nhiên, để gà ngon, thịt thơm cần phải tuân thủ theo đúng quy trình nuôi từ 3,5-6 tháng. Trong quá trình nuôi, 21 ngày đầu phải nuôi úm, cho chạy đồi và chỉ được ăn ngô khoai sắn.

"Vì vội bán nên nhiều gia đình bán non nên gà không đảm bảo chất lượng . Việc cấp thiết chúng tôi cần làm trong thời gian này là nâng cao chất lượng gà và mở rộng thị trường tiêu thụ vào miền Trung, miền Nam... ", ông Vân chia sẻ.